Inscne agus Obair

Fostaí – duine a oibríonn nó a d’oibrigh faoi chonradh fostaíochta. Ciallaíonn fostaíocht seirbhís a dhéanamh faoi stiúir duine eile ar íocaíocht. Áirítear le conarthaí conarthaí printíseachta agus aon chomhaontú eile i scríbhinn nó ó bhéal ina gcomhaontaíonn tú obair nó seirbhís a sholáthar do dhuine eile.

Oibrí gníomhaireachta – duine a chuireann obair nó seirbhís ar fáil do ghnó nó d’fhostaí eile thar ceann gníomhaireacht fostaíochta, bíodh an conradh sínithe ag an ngnó nó ag an bhfostaí eile nó ná bíodh.

Gairmoiliúint – teagasc sna scileanna nó eolas a theastaíonn chun post faoi leith a dhéanamh.

Comhaltaí de chomhlachtaí áirithe – bíonn siad ina gcomhaltaí d’eagraíochtaí oibrithe, ceardchumainn nó comhlachais ghairmiúla a leagann síos caighdeáin dá gcomhaltaí.

Seo nuair nach gcaitheann duine éigin chomh fabhrach céanna leat is a chaitheann le duine eile i gcás comhchosúil, mar gheall ar chúinse nó saintréith phearsanta dhifriúil a bhaineann leis na forais chosanta.

Seo nuair a chuireann beartas nó foráil atá infheidhme i leith gach duine faoi mhíbhuntáiste thú mar gheall ar chúinse nó saintréith phearsanta a bhaineann leis na forais chosanta.

Seo nuair nach gcaitheann duine éigin chomh fabhrach céanna leatsa is a chaitheann le duine eile i gcás comhchosúil, toisc gur mheas an duine sin, cé go raibh siad mícheart, go mbaineann na forais chosanta leat.

Seo nuair nach gcaitheann duine éigin chomh fabhrach céanna leat is a chaitheamh le duine eile i gcás comhchosúil, mar gheall ar cheangal nó gaol a bheith agat le duine éigin lena mbaineann na forais chosanta.

Nuair nach gcaitheann duine éigin chomh fabhrach céanna leat mar go bhfuil inscne dhifriúil agat le duine eile.

Nuair nach gcaitheann duine éigin chomh fabhrach céanna leat mar go bhfuil stádas sibhialta difriúil agat le duine eile.

Nuair nach gcaitheann duine éigin chomh fabhrach céanna leat mar go bhfuil stádas teaghlaigh difriúil agat le duine eile. (Tabhair faoi deara: d’fhéadfadh go mbainfeadh cuid de na cásanna faoin bhforas seo leis an bhforas inscne freisin.)

Nuair nach gcaitheann duine éigin chomh fabhrach céanna leat mar go bhfuil gnéaschlaonadh difriúil agat le duine eile.

Nuair nach gcaitheann duine éigin chomh fabhrach céanna leat mar go bhfuil tú níos sine nó níos óige ná duine eile agus nach bhfuil cúis mhaith leis (‘údar oibiachtúil’). (Tabhair faoi deara: ní chumhdaíonn an foras seo idirdhealú líomhnaithe ar pháistí i scoileanna.)

Nuair nach gcaitheann duine éigin chomh fabhrach céanna leat mar go bhfuil creideamh difriúil agat le duine eile, nó, mar shampla, mar nach bhfuil aon chreideamh agat agus go bhfuil ag duine eile.

Nuair nach gcaitheann duine éigin chomh fabhrach céanna leat mar gur duine den Lucht Siúil thú agus nach ea an duine eile.

Nuair nach gcaitheann duine éigin chomh fabhrach céanna leat mar go bhfuil dath craicinn, náisiúntacht nó eitneacht dhifriúil agat le duine eile.

Nuair nach gcaitheann duine éigin chomh fabhrach céanna leat mar go bhfuil tú faoi mhíchumas agus go bhfuil míchumas difriúil ar dhuine eile nó nach bhfuil siad faoi mhíchumas.

Nuair nach gcaitheann duine éigin chomh fabhrach céanna leat mar go bhfaigheann tú forlíonadh cíosa, íocaíocht cúnaimh tithíochta (HAP), nó cineál eile íocaíochta leasa shóisialaigh agus nach bhfaigheann duine eile.

De réir an dlí, is éard atá i gceist le ciapadh ag an obair ná aon iompar nó gníomhartha neamh-inmhianaithe:

• A sháraíonn do dhínit – is é sin, is é cuspóir nó éifeacht an iompair ná go mbraitheann tú maslaithe, agus
• Atá imeaglach, naimhdeach, náireach nó maslach duit.

Is éard is ciapadh ann faoi dhlí comhionannais na hÉireann ná iompar neamh-inmhianaithe a bhaineann le ceann amháin nó níos mó  de na ‘forais chosanta’ atá liostaithe thíos.

D’fhéadfadh go mbeadh sé d’aidhm ag na gníomhartha neamh-inmhianaithe do dhínit a shárú d’aon ghnó nó d’fhéadfadh an éifeacht sin a bheith acu de thaisme.

D’fhéadfaí go leor cineálacha iompair a shainmhíniú mar chiapadh, mar shampla focail labhartha, gothaí, agus focail, pictiúir nó ábhar eile a thaispeáint nó a roinnt.

D’fhéadfadh eachtra amháin nó patrún iompair a bheith i gceist leis an gciapadh.

Ní gá go mbeadh sé dírithe ar dhuine amháin ar leith le go mbraithfeadh an duine sin go ndearnadh ciapadh orthu.

Tá an dlí maidir le ciapadh agus gnéaschiapadh san ionad oibre leagtha amach sna hAchtanna um Chomhionannas Fostaíochta 1998–2015.

Is éard atá i gceist le gnéaschiapadh aon chineál focail nó gníomhartha fisiceacha neamh-inmhianaithe de chineál gnéasach a sháraíonn do dhínit d’aon ghnó nó de thaisme agus a chruthaíonn timpeallacht imeaglach, náireach nó mhaslach duit.

• Is féidir le hiompar de chineál gnéasach a bheith in go leor foirmeacha éagsúla, ó theachtaireachtaí téisiúla nó a mbeadh claontagairt ghnéis iontu go teagmháil fhisiciúil neamh-inmhianaithe nó cluanaireacht.
• Ní gá go mbeadh teagmháil fhisiciúil i gceist leis, ná ní gá go dtarlódh sé go minic ach an oiread. Is leor gníomh aonair le go measfaí gur gnéaschiapadh é.
• Caithfidh an t-iompar a bheith neamh-inmhianaithe. Beidh a fhios ag an ngearánach féin an raibh an t-iompar neamh-inmhianaithe.
• Ní gá go mbeadh an teanga ná na gníomhartha a úsáidtear gnéasach go follasach mar go bhféadfadh gnéaschiapadh a bheith mar thoradh ar thimpeallacht naimhdeach a chruthaítear d’fhostaí.

Sampla: Nuair nach léir go bhfuil gnéaschiapadh gnéasach

Rinne bean a bhí ag obair in óstán gearán faoi chomhoibrí fir a chaith ar bhealach gnéasaíoch léi. Dúirt sí gur tugadh téarmaí maslacha uirthi, go ndearnadh gáire fúithi agus gur fágadh as comhráite í. Chinn an Chúirt Oibreachais gur gnéaschiapadh a bhí i gceist anseo toisc gur toradh díreach é ar thuairimí diúltacha an fhir i leith na mban.

Chinn sé go raibh an fostóir freagrach as an ngnéaschiapadh cé nach bhféadfaí aon cheann de na gníomhartha a shonrú mar ghníomhartha gnéasacha.

Tarlaíonn íospairt nuair a dhéanann d’fhostóir thú a dhífhostú nó nuair a chaitear go dona leat mar gheall ar aon cheann de na cúiseanna seo a leanas.

• Déanann tú gearán le d’fhostóir faoi idirdhealú.
• Téann tú i mbun caingean dlí i gcoinne d’fhostóra.
• Cabhraíonn tú le duine eile gearán a dhéanamh.
• Déantar comparáid idir do chuid oibre agus obair fostaí eile i ndáil le ceann de na forais idirdhealaitheacha a chumhdaítear faoi na hAchtanna um Chomhionannas Fostaíochta nó faoi dhlíthe roimhe seo maidir le hidirdhealú.
• Bhí tú i d’fhinné in aon imeachtaí dlí faoi na hAchtanna um Chomhionannas Fostaíochta nó dlíthe roimhe seo maidir le hidirdhealú.
• Chuir tú i gcoinne cleachtais atá mídhleathach faoi na hAchtanna um Chomhionannas Fostaíochta nó faoi dhlíthe roimhe seo maidir le hidirdhealú, trí mhodhanna dleathacha.
• D’inis tú do d’fhostóir go bhfuil sé ar intinn agat aon cheann de na gníomhartha atá thuasluaite a dhéanamh.

Ceadaítear difríocht sa chaoi a gcaitear le daoine má chruthaítear sochair do mhná dá bharr a bhaineann le toircheas agus cúrsaí máithreachais, cothú cíche ina measc.

Féadfaidh an Garda Síochána agus an tSeirbhís Phríosúin cúraimí áirithe a shannadh ar fhir nó ar mhná amháin. Baineann na cúraimí sin le ceisteanna príobháideachais, ar nós cuardach coirp, príosúnaigh fhoréigneacha a chur faoi smacht agus círéibeacha a chur faoi chois, srl.

Tá díolúintí ann maidir le critéir dhifriúla airde a chur i bhfeidhm d’fhir agus do mhná agus chun líon leordhóthanach fear nó ban a choinneáil sa Gharda Síochána nó sa tSeirbhís Phríosúin.

Is féidir le fostóirí a éileamh go mbeidh na cáilíochtaí a mheastar a bheith riachtanach don phost ag iarratasóirí poist agus féadfaidh siad diúltú d’iarratasóirí nach bhfuil na cáilíochtaí sin acu.

Is féidir le fostóir a bheith ag súil go mbeidh a bhfostaí inniúil agus ábalta a gcuid oibre a dhéanamh. Ní gá dóibh duine a fhostú nach bhfuil toilteanach nó nach bhfuil in ann a ndualgais a chomhlíonadh go hiomlán. Mar sin féin, ní féidir le fostóir duine faoi mhíchumas a dhífhostú ná a dhiúltú a bheadh lán-inniúil agus in ann an post a dhéanamh dá ndéanfaí roinnt athruithe praiticiúla (ar a dtugtar ‘freastal réasúnta’) dóibh. 

Féadfaidh fostóirí sochair áirithe a chur ar fáil d’fhostaithe a bhfuil teaghlaigh acu (mar shampla, fleisc-am nó saoráidí cúraim páistí ar an láithreán). 

Ní idirdhealú é má bhíonn ar státseirbhísigh áirithe agus fostaithe áirithe sa tseirbhís phoiblí (baill den Státseirbhís, Gardaí nó Óglaigh na hÉireann ina measc) riachtanais speisialta a chomhlíonadh. Mar shampla a bheith ina gcainteoirí Gaeilge, ina saoránaigh Éireannacha nó ina gcónaí in Éirinn.

Is féidir le fostóirí inniúlacht sa Ghaeilge a éileamh ar mhúinteoirí.

Tá cead ag Óglaigh na hÉireann caitheamh le fostaithe ar bhealaí difriúla ar fhorais aoise agus míchumais.

Níl feidhm ag rialacha na nAchtanna um Chomhionannas Fostaíochta nuair a fhostaítear duine chun seirbhís phearsanta a chur ar fáil in áit chónaithe phríobháideach (mar fheighlí páistí nó cúramóir, mar shampla).

Féadfaidh an Garda Síochána agus an tSeirbhís Phríosúin cúraimí áirithe a leagan ar fhir amháin nó ar mhná amháin, ar nós corpchuardaigh, daoine foréigneacha faoi leith nó sluaite foréigneacha a cheansú agus gialla a tharrtháil. Is féidir leo íosriachtanas airde a shonrú freisin atá difriúil idir fir agus mná. Tá cead acu níos mó fostaithe d’inscne amháin a earcú de réir mar is gá.

Féadfaidh comhlachtaí áirithe tús áite a thabhairt d’fhostaithe ó chreideamh ar leith i gcás gur réasúnach sin a dhéanamh chun éiteas creidimh na hinstitiúide a chothú. Féadfaidh siad freisin céimeanna réasúnacha a ghlacadh chun cosc a chur ar fhostaí an bonn a bhaint d’éiteas creidimh na hinstitiúide sin.

I gcásanna áirithe, ceadaítear faoi na hAchtanna um Chomhionannas Fostaíochta d’fhostóirí rátaí pá difriúla a thairiscint d’oibrithe atá faoi mhíchumas má fhágann a míchumas nach féidir leo an méid céanna oibre a dhéanamh sa tréimhse chéanna le comhghleacaí nach bhfuil faoi mhíchumas. 

Tá toirmeasc ar idirdhealú mar gheall ar aon cheann de na naoi bhforas cosanta. Mar sin féin, ceadaíonn na hAchtanna um Chomhionannas Fostaíochta caitheamh ar bhealach difriúil le daoine a bhfuil tionchar ag aon cheann de na naoi bhforas orthu, laistigh de réasún, mura gcomhlíonann siad riachtanas atá ríthábhachtach don phost.  

Mar shampla, d’fhéadfadh sé a bheith réasúnta teorainneacha aoise a chur ar phost dá bhfuil neart fisiceach ag teastáil.  

Caithfidh fostóirí a léiriú go bhfuil aidhm dhlisteanach le gach coinníoll fostaíochta, agus go bhfuil na bealaí chun an aidhm sin a bhaint amach cuí agus riachtanach. Ach ba cheart d’fhostóirí a chinntiú go bhfuil nasc soiléir idir aon cháilíocht a éilítear ar fhostaí agus an post faoi thrácht.

Ba cheart go mbeadh fostóirí in ann a thaispeáint nár tharla aon idirdhealú ag am ar bith i rith an phróisis earcaíochta. D’fhéadfadh fostóir a bheith i mbun idirdhealú má tá easpa trédhearcachta sa phróiseas, ar nós critéir dhoiléire i dtaca le roghnú.

Áirítear le dea-chleachtais:

• Tá nósanna imeachta agallaimh agus roghnaithe soiléir agus trédhearcach, agus comhlíonann siad beartais na heagraíochta;
• Coinnítear nótaí agus miontuairiscí agallaimh;
• Tá baill an phainéil agallaimh neamhspleách ar an bhfostóir, tá taithí fhairsing acu agus tá siad oilte i gceanglais an dlí in aghaidh idirdhealú.
• Tionóltar cruinniú roimh an agallamh ag a ndréachtaíonn an painéal ceisteanna le haghaidh na bpríomhréimsí;
• Leithdháiltear marcanna as saintréithe criticiúla a theastaíonn le haghaidh dhualgais an phoist, bunaithe ar chritéir neamhchlaonta a shocraítear roimh ré;
• Déantar freastal réasúnta ar dhaoine atá faoi mhíchumas ionas gur féidir leo cur isteach ar an bpost. Mar shampla, cuirtear teicneolaíocht oiriúnach ar fáil le haghaidh agallaimh.

An prionsabal um dhéileáil chomhionann pinsin

Cuireann na hAchtanna um Chomhionannas Fostaíochta 1998-2015 agus Achtanna na bPinsean 1990-2011 cosc ar idirdhealú ar cheann ar bith de na naoi bhforas i dtaca le pá agus pinsin; mar shampla:

• Ballraíocht i scéim pinsin;
• Rochtain ar scéim pinsin;
• Critéir cháilitheacha na sochar a thugtar;
• Gnáthaois phinsin a shocrú;
• Leibhéal ranníocaíochtaí na gcomhaltaí a shocrú;
• Ranníocaíochtaí fostóra a shocrú;
• Lánrogha a fheidhmiú maidir le sochair a bhronnadh faoi scéim;
• Rátaí bliantachta a shocrú;
• Ríomh sochar a fhabhraíonn chuig comhalta atá ag fágáil seirbhíse;
• Rátaí fabhraithe a shocrú;
• Sochair bhallraíochta marthanóra agus cleithiúnaí a ríomh;
• Téarmaí luathscoir agus scoir níos deireanaí a shocrú; agus
• Ranníocaíochtaí saorálacha a shocrú.

Sampla D’fhéadfaí a mheas gur idirdhealú díreach é scéim pinsin a éilíonn ar mhná seirbhís níos faide a dhéanamh ná fir chun leas a bhaint as an scéim.

Sampla D’fhéadfaí a mheas go bhfuil scéim pinsin a chuireann sosanna i seirbhísí san áireamh idirdhealaitheach ar an bhforas inscne, nó ar an bhforas stádais teaghlaigh, más féidir a léiriú go bhfágtar mná nó tuismitheoirí faoi mhíbhuntáiste sonrach má tharla an sos sa tseirbhís mar gheall ar shaoire thoirchis nó thuismitheora de shaghas éigin.

Díolúintí

Foráiltear do roinnt díolúintí sonracha ar fhorais áirithe sna hAchtanna um Chomhionannas Fostaíochta sin.

Sampla Ceadaítear déileáil le daoine ar bhealach difriúil ar an bhforas aoise i gcúinsí áirithe, agus d’fhéadfadh nach ionann sin agus sárú ar an bprionsabal um dhéileáil chomhionann pinsin.

Fad is nach bhfuil aon idirdhealú ann ar an bhforas inscne, is féidir le scéim déileáil le daoine ar aoiseanna difriúla nó a chuir tréimhsí seirbhíse difriúla isteach ar bhealaí difriúla nuair atá aoiseanna le socrú le haghaidh iontrála faoi scéim sochair ceirde nó teidlíocht le haghaidh sochar faoin scéim, lena n-áirítear aoiseanna difriúla a shocrú le haghaidh fostaithe nó grúpaí catagóirí fostaithe.

An tOmbudsman Pinsean

Tá sé de chumhacht ag an Ombudsman Pinsean imscrúdú a dhéanamh ar ghearáin áirithe agus iad a réiteach faoi Acht na bPinsean. Chuige sin, éilíonn Achtanna na bPinsean freisin go mbeadh nósanna imeachta breithnithe inmheánacha ag soláthraithe scéime pinsin, agus ba cheart leas iomlán a bhaint as na nósanna imeachta sin sula gcuirtear gearán faoi bhráid an Ombudsman Pinsean. Tá tuilleadh eolais le fáil ón Ombudsman Pinsean.

An tÚdarás Pinsean

Má tá tuilleadh eolais uait, nó má tá ceist faoi leith agat maidir le pinsin, is féidir dul i dteagmháil leis an Údarás Pinsean. Rialálann an tÚdarás scéimeanna pinsin ceirde; Conarthaí Blianachta Scoir faoi Iontaobhas (RAC faoi Iontaobhas) agus Cuntais Coigiltis Scoir Phearsanta (PRSAnna). Tabhair faoi deara nach mbíonn an tÚdarás Pinsean ag plé le pinsin Stáit.

Cuireann na hAchtanna um Chomhionannas Fostaíochta cosc ar dhéileáil le níos lú fabhair, ar bhonn toirchis, i rith saoire mháithreachais agus nuair a fhilleann bean ar an obair ó shaoire mháithreachais, ar an bhforas inscne agus/nó an foras stádais teaghlaigh.

Dá bhrí sin, ní fhéadfaidh fostóir déileáil le bean le níos lú fabhair mar go bhfuil sí ag súil, ar shaoire mháithreachais, nó mar go bhfuil clann uirthi.

Sampla Tugann fostóir cúraimí duit atá faoi do ghrád nuair a fhilleann tú ar an obair ó shaoire mháithreachais.

Údar imní sláinte agus sábháilteachta

Má thagann údar imní sláinte agus sábháilteachta chun cinn mar gheall ar an toircheas, féadfaidh fostóir bean thorrach a chur ar shaoire dheimhnithe.

Ach ní mór d’fhostóir machnamh a dhéanamh ar dtús ar an bhfostaí torrach agus an bhféadfaí freastal orthu le hobair mhalartach agus chuí.

Briseadh as post agus neamh-athnuachan conarthaí

Cuireann an dlí comhionannais cosc ar dhuine a bhriseadh as post ar chúiseanna a bhaineann le toircheas agus ar neamh-athnuachan conartha ar théarma seasta i rith toirchis.

Sampla Diúltaíonn fostóir do chonradh a athnuachan nuair a théann tú ar shaoire mháithreachais.

Ní fhéadfaidh fostóir bearta a ghlacadh i rith saoire mháithreachais mná a bhfuil d’aidhm leo í a bhriseadh as an bpost nuair a fhilleann sí ar an obair. Ní féidir bean ar shaoire mháithreachais a dhéanamh iomarcach.

Chun briseadh as post i rith toirchis a chosaint, caithfidh fostóir a léiriú gur briseadh an fostaí as an bpost ar chúinsí eisceachtúla nach mbaineann leis an toircheas. Caithfidh an fostóir an fostaí a chur ar an eolas faoi na cúiseanna sin i scríbhinn.

Filleadh ar an obair

Ní féidir déileáil le bean le níos lú fabhair nuair a fhilleann sí ar an obair i ndiaidh saoire mháithreachais, agus tá sí i dteideal filleadh ar an bpost céanna, nó ar phost malartach oiriúnach.

Cé nach bhfuil aon chearta i leith uaireanta laghdaithe nuair a fhilltear ar an obair i gceist, tá oibleagáid ar an bhfostóir caitheamh go réasúnach le hiarratais ar uaireanta oibre a thacaíonn le teaghlaigh. Má dhiúltaíonn fostóir uaireanta laghdaithe a cheadú d’fhostaí, ba cheart go mbeadh sé sin bunaithe ar chúiseanna oibiachtúla a bhaineann le feidhmiú ceart na seirbhíse, agus ní le stádas inscne, pósta ná teaghlaigh an fhostaí.

Foráiltear freisin sna hAchtanna um Chosaint Mháithreachais 1994–2004 do chearta agus cosaintí íosta reachtúla dlíthiúla d’fhostaithe torracha, iad siúd atá ar shaoire mháithreachais, agus iad siúd atá ag filleadh ar an obair i ndiaidh saoire mháithreachais.

Cothú cíche

Ceadaítear difríocht sa chaoi a gcaitear le daoine má chruthaítear sochair do mhná dá bharr a bhaineann le toircheas agus cúrsaí máithreachais, cothú cíche ina measc, agus ní mheastar go bhfuil a leithéid idirdhealaitheach.

Sásraí/leigheasanna gearán

Tá sásraí/leigheasanna gearán ar fáil faoi na hAchtanna um Chosaint Mháithreachais freisin. Is féidir leis an gCoimisiún um Chaidreamh san Áit Oibre tuilleadh eolais a thabhairt faoi na hAchtanna um Chosaint Mháithreachais agus na sásraí/leigheasanna gearán atá ar fáil faoin reachtaíocht sin.

Forálann an tAcht um Shaoire agus Sochar Atharthachta, 2016 d’íoschosaintí reachtúla do thuismitheoirí (seachas máthar an pháiste) i ndiaidh breith nó uchtú páiste.

Is féidir leis an gCoimisiún um Chaidreamh san Áit Oibre faisnéis shonrach a thabhairt faoi na cearta agus na cosaintí reachtúla faoin Acht sin.

Ba cheart d’fhostóirí a chinntiú go léiríonn a mbeartais agus a gcleachtais fostaíochta an reachtaíocht sin agus go gcloíonn siad leis an dlí comhionannais.

Sampla Má chaitheann d’fhostóir leat le níos lú fabhair nó má rinneadh idirdhealú ort mar gheall go bhfuil sé i gceist agat leas a bhaint as a bhfuil tú ina dteideal faoin Acht um Shaoire agus Sochar Atharthachta, d’fhéadfadh go bhféadfá leigheas a éileamh faoi na hAchtanna um Chomhionannas Fostaíochta.

Faoi dhlí an Aontais Eorpaigh, cosnaítear duine trasinscne a fhulaingíonn idirdhealú mar gheall ar a n-athshannadh inscne, nó aistriú, faoin bhforas inscne, agus dhearbhaigh an Binse Comhionannais é sin in Hannon v. First Direct Logistics Limited (DEC-E2011-066).

Sa chinneadh sin, chinn an Binse freisin gur riocht leighis aitheanta é “Neamhord Féiniúlachta Inscne” agus go raibh an gearánach faoi mhíchumas de réir bhrí na nAchtanna Comhionannais.  Faoin bhforas míchumais, is féidir le hidirdhealú tarlú má mhainníonn nó má dhiúltaíonn fostóir nó soláthraí seirbhíse freastal réasúnta a dhéanamh chun rannpháirtíocht chomhionann i bhfostaíocht nó rochtain chomhionann ar sheirbhísí a chumasú.

Sa chás Hannon v. First Direct Logistics Limited, cé gur thacaigh an fostóir leis an bhfostaí i dtús na tréimhse aistrithe ó fhireann go baineann, chinn an Binse gur idirdhealú ar an bhforas inscne agus míchumais a bhí ina iompar – lena n-áirítear a mhainneachtain riachtanais an ghearánaigh a phlé go cuí léi agus a iarratas go n-oibreodh an gearánach ón mbaile agus go n-úsáidfeadh sí a haitheantas fireann ag an obair – agus, sna himthosca sin, gur briseadh an gearánach as a post go hidirdhealaitheach.

Gnásanna feistis agus idirdhealú ar bhonn inscne

Caithfidh fostóirí idirdhealú atá in aghaidh an dlí a sheachaint in aon bheartas faoi ghnásanna feistis. Má tá gnás feistis ag fostóir, d’fhéadfadh, i gcúinsí áirithe, gur idirdhealú díreach nó indíreach é sin. Ach ní hionann sin agus a rá nach féidir le fostóirí gnásanna feistis éigeantacha a chur i bhfeidhm i gcúinsí áirithe.

Má tá gnás feistis ag fostóir nach bhfuil i bhfeidhm ach ar inscne amháin, d’fhéadfadh gur idirdhealú díreach nó indíreach ar an bhforas inscne é sin. Rinne an Binse Comhionannais mar a bhíodh (an Coimisiún um Chaidreamh san Áit Oibre anois) agus an Chúirt Oibreachais breithniú ar idirdhealú ar bhonn inscne i gcomhthéacs beartas agus nósanna imeachta a bhaineann le gnás feistis san ionad oibre.

 Is cinntí suntasacha chuige sin iad O’Byrne v. Dunnes Stores (EED0314) agus Conlon -v-Arcourt Ltd t/a Sheldon Park Hotel & Leisure Club (DEC-E2008-057) . Bhain gearán amháin le fostaí fir ar iarradh air a fhéasóg a bhearradh de réir ghnás feistis an fhostóra, agus bhain ceann eile le fostaí mná ar dúradh léi sciorta a chaitheamh.  Is féidir na cinntí sin a fháil ó shuíomh gréasáin an Choimisiúin um Chaidreamh san Áit Oibre .

Bunaithe ar fhíricí na gcásanna sin, mheas an Binse Comhionannais agus an Chúirt Oibreachais go bhféadfadh gnásanna feistis le haghaidh an ionaid oibre a bheith ceadaithe nuair a chuireann an beartas caighdeán comónta néatachta, coinbhinsiúin agus sláinteachais d’fhir agus do mhná araon i bhfeidhm, fad is nach gcuireann sé ualach míréasúnach níos mó ar inscne amháin thar an gceann eile.

Má stopann an t-idirdhealú, beidh sé mhí agat ón dáta ar stopadh é chun gearán a chur faoi bhráid CCÁO. 

Mar shampla:

• Íocann fostóir tuarastal neamhionann le fir agus mná a dhéanann ‘an cineál céanna oibre’. D’athraigh an fostóir a chleachtas ansin agus thosaigh siad ag íoc tuarastal comhionann le fir agus mná. Dá bhrí sin, tosaíonn an teorainn ama sé mhí chun gearán a dhéanamh ar an dáta a dtugann siad isteach pá comhionann.
• Tá comhartha ag siopadóir ar fhuinneog an tsiopa ag rá nach bhfuil cead aon mhadra, madraí treorach ina measc, a thabhairt isteach sa siopa. Baineann sé anuas an comhartha sin agus tugann sé cead isteach do dhaoine a bhfuil madraí treorach leo. Dá bhrí sin, tosaíonn an teorainn ama sé mhí chun gearán a dhéanamh ar an lá a mbaineann siad anuas an comhartha.

Má mheasann tú go bhfuil idirdhealú fós á dhéanamh, ba cheart duit gearán a dhéanamh a luaithe is féidir tar éis na heachtra idirdhealaithe is déanaí. Mura ndéanann tú gearán go pras, tá baol ann go mbeidh tú ródhéanach don spriocdháta. 

Má tá bearnaí fada idir na gníomhartha idirdhealaithe (cleachtais éagóracha in athbhreithnithe pá bliantúla, mar shampla), d’fhéadfadh na gníomhartha níos luaithe a bheith lasmuigh den teorainn ama sé mhí. Más féidir leat a thaispeáint go bhfuil siad cosúil le gníomhartha a rinneadh le déanaí, d’fhéadfadh CCÁO féachaint ar an tsraith gníomhartha ina hiomláine mar shárú leanúnach. Beidh tuairimí difriúla ag daoine difriúla faoi cé acu ar tharla sárú leanúnach nó nár tharla áfach. Mar shampla, d’fhéadfadh   fostaí a áitiú gur chuir siad deireadh lena gcleachtais idirdhealaitheacha níos mó ná sé mhí sula ndearna tú an gearán.